Nieuwsbericht
Onderzoek naar veerkracht en verlies
Oktober 2025
Inleiding en vooruitzicht
Het is alweer even geleden dat we een nieuwsbrief stuurden. Om een goede reden: het project liep volop door en er is veel gebeurd. Nu we aan het laatste kwartaal beginnen, schrijven we graag een update.
Begin september rondden we de laatste dataverzamelingsactiviteiten af. Daarmee kwam een intensieve fase tot een einde. Daar ligt in deze nieuwsbrief de nadruk op, samen met de eerste stappen die we inmiddels hebben gezet in het publiceren en presenteren van de resultaten.
Vanaf het begin wilden we niet alleen kennis verzamelen, maar ook onderweg al impact maken. Dit project laat zien dat dat mogelijk is, nog vóór de eindconclusies op papier staan en in de praktijk worden uitgewerkt.
Eind december of begin januari verschijnt de afsluitende nieuwsbrief met concrete bevindingen en informatie over de handleidingen en tools die uit dit onderzoek zijn voortgekomen. In deze editie delen we enkele hoogtepunten die duidelijk maken hoeveel waarde het onderzoeksproces zelf al heeft gehad, verrijkt met citaten van co-onderzoekers en interviewdeelnemers.
Veel leesplezier!
Projectcoördinator Chloe (links) met co-onderzoekers in Harderwijk
45 vrijwillige co-onderzoekers
Co-onderzoekers in Lochem
In mei rondden we twee jaar co-onderzoek af naar veerkracht en verlieservaringen. Het was een intensieve reis met 45 co-onderzoekers uit de gemeenten Deventer, Harderwijk en Lochem. Samen maakten we 69 uur aan werkgroepen, voerden talloze gesprekken en persoonlijke reflecties, en staken vele uren in voorbereiding en begeleiding achter de schermen.
Deze samenwerking bracht verdieping: zowel in ons begrip van veerkracht als in hoe we co-onderzoek vormgeven. Een bijzonder hoogtepunt was de waardering voor de actieonderzoek-benadering. Omdat we steeds inzetten op gelijkwaardigheid, eerlijkheid en transparantie, ontstonden er open gesprekken met de co-onderzoekers. Voor velen voelde dit als een nieuwe en verfrissende manier van samenwerken met onderzoekers.
De woorden van de co-onderzoekers zelf laten dit het beste zien:
“Ik heb de gesprekken als open en gelijkwaardige ervaren waardoor ik een open en onderzoekende/nieuwsgierig mindset kreeg en bleef houden. De uitwisseling bracht meer diepgang in welke lagen veerkracht kunnen hebben. Dit nam ik mee in het interview dat ik heb gedaan. En dat levert naast een mooi gesprek ook meer informatie over veerkracht op.” - MV
“Ik vond het fijn dat je [project coördinator] tijdens het eerste gesprek bij mij thuis vertelde over je eigen leven. Je was net terug van de begrafenis van je oma in Ierland en daar vertelde je over. We hadden het over mantelzorg en moesten ook lachen om hoe dat soms te veel kan worden. Ik vond het leuk om zulke persoonlijke verhalen uit te wisselen. Het gaf iets luchtigs aan zware verhalen en het maakte ook dat ik best open was over mijn achtergrond. Ik heb deze openheid meegenomen in mijn gesprekken met de geïnterviewden. Het scheelt denk ik als deelnemers iemand tegenover zich hebben die ook gewoon een mens met levenservaring is.” - Mvd
“De open en gelijkwaardige communicatie in het project was voor mij een verademing. Ik heb dit nooit eerder meegemaakt in een academische setting. Gelijkwaardigheid en veiligheid maken het mogelijk om kwetsbaarheid te tonen, vrijmoedig vragen te stellen, onzekerheid te uiten en overwinnen, twijfels te hebben, ideeën te ontwikkelen, indrukken, ervaringen, en inzichten uit te wisselen, opvattingen te vergelijken en bij te stellen. In mijn ogen is dat een rijke voedingsbodem voor een wetenschappelijk onderzoek.” - Cri
“Als ik aan onze gesprekken terugdenk, dan herinner ik me vooral de openheid en kwetsbaarheid die je liet zien, waardoor het ook makkelijker voor mij werd om mijn ervaringen en gevoel te delen. Je was hierin ook heel onbevooroordeeld. Dit gaf mij echt het gevoel dat we het onderzoek samen deden. Ik voelde me gezien als mens, en daardoor voelde ik me ook veel meer betrokken bij het onderzoek. Dat heeft me dan ook weer extra gemotiveerd om mijn bijdrage te leveren.”
- Mar
Deze ervaringen laten zien hoe het streven naar gelijkwaardigheid, eerlijkheid en transparantie een verschil maakte: de gesprekken werden opener, de interviews kregen meer diepgang en de resultaten rijker. Belangrijker nog: de co-onderzoekers voelden zich echt betrokken bij het proces.
Daarnaast zijn we blij te kunnen melden dat we een wetenschappelijk artikel hebben geschreven over de praktijk achter het faciliteren van actieonderzoek naar veerkracht. Daarin beschrijven we de uitdagingen die we onderweg tegenkwamen en hoe we die hebben aangepakt. Het artikel verschijnt deze maand in het International Journal of Qualitative Methods (in het Engels). Kort daarna volgt een Nederlandse samenvatting. Houd LinkedIn in de gaten als je benieuwd bent!
160 onderzoek interviews
Co-onderzoekers bespreken interviewbevindingen
In de afgelopen twee jaar kwamen de co-onderzoekers in contact met 160 inwoners voor interviews in de gemeenten Deventer, Harderwijk en Lochem. Zij spraken met hen over veerkracht in relatie tot verschillende soorten verlieservaringen, zoals het verlies van een partner of kind, mantelzorg en ziekte.
De deelnemers waren 18 jaar of ouder en werden geworven via lokale welzijns- en zorgorganisaties of via netwerken van de co-onderzoekers zelf.
Samen met ons analyseerden de co-onderzoekers hun bevindingen: hoe verlies wordt ervaren, hoe het over de jaren heen doorwerkt en hoe dit hun ervaring van veerkracht beïnvloedt.
Op basis van 51 van deze gesprekken werken we momenteel aan een wetenschappelijk artikel over veerkracht en partnerverlies (leeftijd 50+). Dat levert waardevolle inzichten op.
Als voorproefje delen we hier enkele anonieme citaten uit de interviewverslagen van de co-onderzoekers:
“Door haar lange ziekbed heeft hij zich kunnen voorbereiden op het alleen zijn. Na de mededeling dat zijn vrouw ongeneeslijk ziek was, ging hij zich voorbereiden op haar einde, al geeft hij toe dat hij zich toen van het werkelijke rouwproces geen voorstelling kon maken.”
”Ik mis mijn man natuurlijk, maar echte rouw is er niet. Het rouwproces was al langere tijd gaande, want hoe verder de dementie vorderde, hoe minder het nog de man was zoals hij altijd was geweest. Ik nam dus steeds een stukje verder afscheid. Toen hij uiteindelijk overleed vond ik dat dan ook prima. Ik heb van dit verlies niet zo’n last gehad. Het was op het laatst zo’n mensonterende toestand, en mijn man zoals ik hem al die jaren kende was er al lang niet meer.”
“Iedereen zegt tegen me dat ik ‘het zo goed doe’, maar ik ben nog lang niet de oude. Ik lijk heel stoer, ook dat ik alles vrij snel weer heb opgepakt, maar dat is de buitenkant. Aan de binnenkant voel ik me heel anders. Maar ik huil nooit waar anderen bij zijn, dat doe ik thuis, als ik alleen ben.”
“In coronatijd, sprak je bijna niemand, de kinderen konden ook niet komen en mijn man zei ook niet zoveel meer. De dame van de thuiszorg voelde mijn eenzaamheid in dit hele proces goed aan, toonde begrip en nam alle tijd voor mij. Na de verzorging van mijn man bleef ze altijd even koffie drinken en dan kon ik mijn verhaal doen. Ik voelde me echt gezien en gehoord door haar.”
Deze citaten geven een indruk van hoe rijk en divers de interviews van de co-onderzoekers waren. Daaruit hebben we waardevolle inzichten gehaald over hoe veerkracht werkt en wordt ervaren. Het artikel met onze conclusies is in de maak. Binnenkort delen we graag meer hierover.
Reflecties van co-onderzoekers over co-onderzoek en veerkracht
Het co-onderzoek liet bij veel co-onderzoekers een blijvende indruk achter. Zoals verwoord in de volgende citaten:
“Wat mij het meest is bijgebleven uit de gesprekken, ook met anderen. De zin: het hoort erbij om mantelzorger te zijn. Dat doe je gewoon. En dan is het geen probleem. En is de veerkracht aanwezig. Vooral in een langerdurende relatie, huwelijk. Ten tweede, dat je erop moet blijven letten, dat je je veerkracht behoudt, en dat je jezelf niet moet vergeten om het vol te houden. En ten derde, als je oplet om je heen en wat je tegenkomt in de media, gaat het heel veel om de veerkracht van de mens, persoon. Dat is wat mij de afgelopen tijd heeft beziggehouden.” – M.G
“Mijn meest opmerkelijke ervaring is dat mijn (grote) angst voor het toekomstig overlijden van mijn man, die al meer dan 40 jaar een rots in de branding is voor mij, beduidend is verminderd. Die angst draag ik al heel lang mee. De veerkracht van de weduwen die ik sprak gaf mij de moed om meer vertrouwen in mijzelf te hebben mocht hij eerder gaan dan ik.“ - C
“De dood is een mysterie. Het laat partners en ouders achter in verwarring en wanhoop. Een luisterend oor is cruciaal in een periode van rouw. Sommige mensen zijn er goed in, anderen hebben er het geduld niet voor. Als interviewer biedt je zo’n luisterend oor. Na afloop ervaart de geïnterviewde weer wat ruimte en licht. Heel fijn om te doen.” – T
”Wat ik heb ervaren is dat ik elk interview ook een mooie ervaring voor mijzelf vond. Gelukkig heb ik mijn partner nog en zijn we gezond, maar ik voel mij nu wel meer voorbereid als zoiets mij zou overkomen. Dus dank dat ik mee mocht doen en ik ga het zeker missen.” – M.B
“Door mee te doen aan het project, herkenning te voelen en daarin bevestigd te worden, voelde ik me ook gesterkt.”
– M.dW
Presentatie voor professionals in Lochem
In gesprek over veerkracht, Welzijn Lochem
In mei waren we bij Welzijn Lochem om ons project te presenteren. Niet iedereen weet het, maar de denkwijze van dit onderzoek is bij Welzijn Lochem ontstaan.
Tijdens de presentatie verkenden de professionals van Team Mentaal Welzijn wat veerkracht voor henzelf betekent en hoe dat per persoon sterk kan verschillen.
We deelden met het team een aantal belangrijke kernpunten mee, waaronder:
Veerkracht wordt beïnvloed door meerdere factoren, zoals relaties, gezondheid, zingeving, die wetenschappelijk zijn onderbouwd.
De factoren van veerkracht stellen ons in staat om met uitdagingen en tegenslagen om te gaan. Al deze factoren hebben in een complex samenspel invloed op onze veerkracht.
We vermijden het label ‘(niet) veerkrachtig’. Het suggereert dat veerkracht een vaste eigenschap is die je wel of niet hebt, terwijl veerkracht in werkelijkheid een proces. Het fluctueert in de tijd en is sterk afhankelijk van iemands context.
Veerkracht betekent niet simpelweg terugkeren naar hoe het was vóór de tegenslag, maar is eerder een proces van voortdurende aanpassing en vernieuwing in een dynamische wisselwerking tussen tegenslag en uitkomsten.
De factoren van veerkracht
Verder presenteerden we samen met twee co-onderzoekers de bevindingen uit het project. Die gaven inzicht in hoe veerkracht in het dagelijks leven werkt én in de waarde van actieonderzoek naar veerkracht. Deze presentatie was ook voor ons als onderzoekers belangrijk. Het gaf ons vroeg in het jaar richting voor praktische, direct toepasbare kennisoverdracht.
We doen voortdurend nieuwe kennis op over veerkracht en participatief actieonderzoek. We delen deze ervaringen graag. Geïnteresseerd? Neem contact op via chloebeeris@erwelzijn.nl
IPA (Interpretative Phenomenological Analysis)
Deze kleurrijke bloemen waren een bedankje voor een IPA-deelnemer. Deze deelnemer was de laatste die aan het IPA-deel van dit project meedeed. De IPA interviews zijn afgenomen door projectcoördinator Chloe Beeris.
IPA, of ‘Interpretatieve Fenomenologische Analyse’ in het Nederlands, is een kwalitatieve methode die diepgaand verkent hoe mensen grote levensuitdagingen beleven. Centraal staan vertrouwen, gezamenlijke reflectie en het verbinden van inzichten van zowel deelnemer als onderzoeker.
Net als bij het co-onderzoek was het een grote stap om de IPA-interviews af te ronden. Elk traject met elke deelnemer leverde een gedetailleerd beeld op van hun ervaringen. Dat schept een band tussen onderzoeker en deelnemer. Zo ontstaat voor beiden een rijker begrip van veerkracht in het dagelijks leven.
Nieuwe publicaties
Projectcoördinator Chloe Beeris met co-onderzoekers in Deventer
In maart publiceerden we een artikel over ons IPA-onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being. Het artikel beschrijft het verhaal van Bas (76) en zijn vrouw Elly (namen zijn geanonimiseerd). Toen de interviews plaatsvonden, was het dertig jaar geleden dat Elly, na een kort ziekbed, overleed. Bas’ ervaringen maken duidelijk hoe verlies en veerkracht elkaar over de jaren heen beïnvloeden en bieden waardevolle aanknopingspunten voor de praktijk.
Het artikel is vrij beschikbaar, in het Engels, via deze link.
Er is daarnaast een Nederlandstalige versie hier te vinden: link. Ook publiceerden we een korte samenvatting van het artikel, in het Nederlands, in Gerōn – Tijdschrift over ouder worden & samenleving: link
Het artikel laat zien hoe waardevol de gedetailleerde IPA-beschrijvingen zijn voor dit project. In combinatie met de inzichten van de co-onderzoekers ontstaat een rijk en veelzijdig beeld van verlies en veerkracht in het dagelijks leven. Chloe kon daarbij haar ervaring met de IPA-interviews inzetten om de co-onderzoekers met ervaringskennis te ondersteunen, wat een waardevol extra ingrediënt bleek voor de samenwerking.
IPA bleek niet alleen waardevol voor het project, maar ook voor Bas zelf. In zijn eigen woorden:
“Toen ik je verslag terug las werd het voor mij weer 1991. Het was net of ik dat alles zelf opgeschreven had maar besefte meteen dat dat natuurlijk niet kon. Ik kreeg zelfs het gevoel dat jij er in 1991 steeds bij was geweest wat natuurlijk ook niet zo was. Ik besefte daardoor hoe goed je tijdens onze gesprekken geluisterd hebt naar mijn ervaringen van toen en dit een plaats hebt gegeven.
Een plaats waardoor het weer heel dichtbij kwam. Het heeft me diep geraakt in emotionele zin maar ook in een herbeleving van die moeilijke tijd. Je hebt het geweldig verwoord.
Ik zei toen ook dat je pas echt dood bent als er niet meer over je gesproken wordt. Vandaag was ‘Elly’ tijdens het lezen weer heel dicht bij me, en dus niet dood, en dat was heel fijn.”
Samenwerking
Dank aan alle deelnemers die hun verhalen met ons delen. Elk interview brengt ons een stap verder.
Een bijzonder woord van dank gaat uit naar onze vrijwillige co-onderzoekers. Met jullie inzet, nieuwsgierigheid en betrokkenheid brengen jullie dit onderzoek echt tot leven.
En natuurlijk, onze waardering gaat ook uit naar de partnerorganisaties in zorg en welzijn. Jullie steun is onmisbaar.
Dit onderzoek wordt mede
mogelijk gemaakt door:
Meer weten?
Wil je meer weten over het onderzoek van Chloe Beeris? Neem gerust contact met haar op. En volg haar op linkedin waar ze alle ontwikkelingen deelt.
Chloe Beeris
chloebeeris@erwelzijn.nl
Inschrijven nieuwsbericht
Laat je emailadres hier achter en ontvang de laatste inzichten uit dit onderzoek direct in je inbox!
We gebruiken je emailadres alleen maar om de nieuwsbrief te versturen. We houden uiteraard rekening met je privacy.